مالیات بر عایدی چیست!
.میخوام از این بخش شروع کنم که دقیقا بابت چه موضوعی باید مالیات بدیم و یا حتی چه مقدار ، قبل از هر موضوعی به این نکته اشاره میکنم که تمام محتوا این مقاله برگرفته از متن پی دی اف منتشر شده توسط سازمان امور مالیاتی کشور هست که میتونید از اینجا دانلود کنید.
قبل از شروع به مفهوم عایدی سرمایه و مالیات بر عایدی سرمایه میپردازیم.
خیلی ساده بخوام بگم، دولت ها برای اینکه خرج و مخارج کشور رو تامین کنن، از مردم مالیات می‌گیرن. مالیات انواع مختلفی داره. بعضیاش مستقیم از خودت گرفته میشه، مثل مالیات حقوقی که از فیش حقوقی کم می‌کنن. بعضیاش غیرمستقیمه، یعنی وقتی یه چیزی می‌خری، مالیاتش رو هم باهاش می‌دی (مثل مالیات بر ارزش افزوده که رو فاکتور می‌نویسن).
مالیات بر عایدی سرمایه یه نوع مالیات مستقیمه. یعنی چی؟ یعنی اگه یه چیزی رو بخری و بعد از مدتی با سود بفروشی، دولت می‌گه حالا که سود کردی، یه درصدی از اون سود رو باید به من بدی.
یه مثال ساده:
فرض کن یه خونه رو 2 میلیارد می‌خری، بعد از 6 ماه با قیمت 2 میلیارد و 800 میلیون می‌فروشی. 800 میلیون سود کردی. حالا دولت می‌گه از این سود، یه درصدی رو باید مالیات بدی. این میشه مالیات بر عایدی (یعنی سود) سرمایه (یعنی خونه، طلا، ارز و …).
که در متن اصلی اداره مالیات به این صورت اومده:
عایدی یا منفعت سرمایه، به تمام منافع یا سودی (حقیقی) اطلاق میشود که اشخاص از تصرف یک دارایی در طول زمان بدست میآورند. بر این اساس، مالیات بر عایدی سرمایه، به عنوان درصدی از عایدی سالیانه سرمایه( که از اختلاف بین قیمت خرید دارایی به اضافه برخی هزینه های بازسازی، بهبود و غیره در طول نگهداری دارایی و قیمت فروش آن دارایی بدست میآید)، تعریف می شود.
.2 معمولا آن دسته از داراییها که از آنها صرفاً برای انجام فعالیت شغلی در فرآیند کسب و کارهای مشمول مالیات استفاده میشود، در پایه این نوع مالیات لحاظ نمیشوند.
ص 9 (1.2)
به زبان خیلی ساده تر :
هر کالایی که شما میخرید مثل خودرو ، ملک ،طلا ، ارز و بعد از مدتی به هر دلیلی سود کنید باید از مقدار سود بدست آمده مالیات پرداخت کنید!
به شرطی که این کالا در فعالیت شغلی شما نقشی نداشته باشد ، مثلا شما طلافروش یا راننده اسنپ نباشید!
خرید خانه و املاک فقط برای استفاده!
پدر بزرگ من همیشه میگفت پسرم ملک بخر ، رشد میکنه بلندت میکنه ،اما الان بهتره صرف نظر کنیم چون قصد بر قفل کردن دارایی و بریدن دست دلال هاست!
یکی از اثرات مهمی که مالیات بر عایدی سرمایه می‌تونه داشته باشه، قفل شدن دارایی‌هاست. یعنی چی؟
یعنی بعضی سرمایه‌گذارها وقتی بفهمن اگه الان دارایی‌شون رو بفروشن (مثلاً زمین یا ملک)، باید مالیات بدن، ممکنه ترجیح بدن فروش رو عقب بندازن. اینطوری، دارایی‌هاشون رو نگه می‌دارن و نمی‌فروشن، مخصوصاً اگه سود زیادی از سرمایهگذاری دیگه‌ای انتظار نداشته باشن که بتونه جبران مالیات رو بکنه.
به این وضعیت می‌گن قفل شدن دارایی، چون اون داراییها دیگه وارد چرخه سرمایهگذاری نمی‌شن که در ادامه متن خود سازمان امور مالیاتی کشور میخونیم.
تاثیر مالیات بر عایدی سرمایه بر قفل شدن دارایی:
کانال دوم تاثیرگذاری این مالیات بر سرمایه گذاری و در نتیجه رشد اقتصادی، قفل شدن داراییها است. قفل شدن داراییها، سرمایه گذاری در دارایی های پر ریسک جدید را از طریق تحریک سرمایه گذاران به تعویق فروش دارایی های مشمول مالیات، کند میکند( مشروط بر اینکه نرخ بازدهی سرمایه گذاری های مذکور جهت جبران هزینه مالیات پرداختی، بزرگ نباشد)
شایان ذکر است در غیاب مالیات بر عایدی سرمایه، قیمت زمین افزایش یافته و این امر میتواند منجر به انباشت پس انداز در بخش املاک در مقایسه با سایر اشکال پس انداز شود. البته با وضع مالیات بر املاک ارزش آن کاهش یافته و این امر میتواند پس اندازهای موجود را به منـــــــــــــــــــظور سرمایه گذاری در کسب و کارهای مولد، افزایش دهد. ص13 – 14
شاید سوال براتون پیش بیاد خب مالیات به چه مواردی تعلق میگیره که کمتر سمتش بریم!
باید بگم که متاسفانه تمامی موارد شاملش میشه بزارید متن کاملو بنویسم:
الان تو طرحی که مجلس بررسی کرده، این موارد مشمول این مالیات می‌شن:
خرید و فروش ملک (خونه، مغازه و…)
مثلا کسی که یه آپارتمان بخره و بعد از 3 ماه بفروشه و سود کنه، باید مالیات بده.
ولی اگه چند سال نگه داره، مالیات کمتر میشه یا ممکنه اصلاً لازم نباشه چیزی بده.خرید و فروش خودرو
اگه ماشینی بخری و زود بفروشی و روش سود ببری، باید مالیات بدی.طلا، سکه، جواهرات
اگه بری مقدار زیادی طلا بخری و بعداً گرون‌تر بفروشی، مشمول مالیات میشه. البته تا 150 گرم طلا معافه، یعنی مالیاتی نداره.ارزهای خارجی (مثل دلار، یورو و…)
اگه دلار بخری و بعد گرون‌تر بفروشی، اون سودت شامل مالیات میشه.
توجه کن: کسی که یه بار خونه یا ماشین بخره و چند سال بعد بفروشه، معمولاً شامل این قانون نمیشه. این مالیات برای افرادیه که زیاد معامله می‌کنن، نه مردم عادی.
در ادامه در متنی که در خود سازمان امور مالیاتی اومده به این شکل هست:
به لحاظ نظری، هرگونه تالش برای محدود کردن یا حذف برخی از اقلام دارایی اشخاص از تور مالیاتی، منجر به تحریف تصمیمات سرمایه گذاری افراد میشود و لذا بهترین گزینه این است که تمام انواع دارایی ها در پایه مالیات بر عایدی سرمایه لحاظ شوند. ص31-18
بر این اساس فهرست دارایی های مشمول این مالیات در اغلب کشورها، به شرح زیر می باشد:
- املاک و مستغلات زمین و ساختمان
- سرقفلی
- ارزهای خارجی
- طلا ، جواهر و زیور آلات (با هدف سرمایه گذاری و غیر مصرفی)
- سهام و انواع اوراق بهادار
- حقوق قراردادی
- مستحدثات عمده در عرصه(زمین)
- جواز(مجوزها)
- مجموعه اشیاء قیمتی (کلکسیونها) و اشیایی که برای استفاده شخصی نگهداری میشوند(معمولا تحت شرایط خاص و بالاتر از حد مشخصی مشمول مالیات هستند)
- معادن و یا حقوق استفاده از معادن
- اجاره مجوزهای قانونی و..
- صندوقهای سرمایهگذاری (واحدهای تراست)
حالا مالیات به چه مواردی تعلق نمیگیرند!
دارایی هایی که از آنها در فرآیند تولید کالا و خدمات استفاده میشود(تجهیزات، ماشین آلات و دارایی- های ثابت)، در پایه مالیات بر عایدی سرمایه قرار نگیرند. همچنین دارایی هایی که با زیان سرمایهای مواجه شدهاند، از پرداخت این نوع مالیات معاف میشوند.
سایر دارایی های که اغلب در تور نظام مالیات بر عایدی سرمایه قرار نمیگیرند، به شرح زیر میباشند:
- مسکن اصلی (مسکن ملکی تحت سکونت مالک دارایی و یا با نرخی کمتر از سایر داراییها)؛
- خودرو و موتورسیکلت شخصی، قایق تفریحی؛
- دارایی های استهالک پذیر که صرفاً برای فعالیتهای مشمول مالیات بکار گرفته میشوند؛
- لوازم استفاده/ مصرف شده در ملک اجاری؛
- تمام دارایی هایی که قبل از معرفی نظام جدید مالیات بر عایدی سرمایه تحصیل شدهاند؛
- برخی زیانهای سرمایهای( غیرقابل پذیرش به عنوان هزینه قابل قبول یا قابل کسر از پایه مالیاتی)
- دارایی هایی که برای استفاده شخصی خریداری میشوند و ارزش آنها کمتر از یک حد مشخص باشد؛
- مجموعه اشیاء قیمتی که ارزش آنها کمتر از یک مبلغ مشخصی باشد
سوالات متداول شما:
چون بعضی‌ها فقط می‌خرن و می‌فروشن تا سود کنن و قیمت‌ها رو تو بازار می‌برن بالا. به این کار می‌گن سوداگری. اینجوری بازار به هم می‌ریزه. دولت می‌خواد جلوی این کار رو بگیره و کمک کنه بازارها مثل مسکن و خودرو آروم‌تر بشن.
مالیات بر ارزش افزوده رو همه می‌دن وقتی خرید می‌کنن.
ولی مالیات بر عایدی سرمایه فقط اونایی که سود زیادی از خرید و فروش داراییها می‌برن، باید بدن.
فعلاً چون قانون نهایی نشده، هنوز سازوکار پرداخت مشخص نیست.
ولی احتمال داره وقتی قانون اجرا بشه:
باید وارد سایت سازمان امور مالیاتی بشی.
اونجا اظهارنامه مالیاتی پر کنی.
یا مثل مالیات سکه و خودرو، یه قبض بیاد برات و آنلاین پرداختش کنی.
خیر، این مالیات بیشتر برای افرادیه که به صورت مداوم و با هدف سود زیاد، خرید و فروش انجام می‌دن. اگه کسی برای مصرف شخصی یه خونه یا ماشین بخره و بعد از چند سال بفروشه، معمولاً مشمول این مالیات نمیشه.
تا زمان نهایی شدن قانون، جواب قطعی مشخص نیست. ولی معمولاً انتقال به بستگان درجه یک (مثل پدر، مادر، همسر، فرزند) مشمول مالیات نمیشه یا معافیت‌هایی داره.
هدف این مالیات، جلوگیری از دلال‌بازی و سوداگریه. اگر درست اجرا بشه، می‌تونه باعث بشه قیمت‌ها منطقی‌تر بشن و بازارها ثبات بیشتری پیدا کنن.
